Eppie uit Assen – Canadese autosportlegende met Drentse roots

Als gastheer van de 91^ste Tourist Trophy staat Assen, later deze maand, in de spotlichten. Waar de Drentse hoofdstad dankzij motorraces op het TT Circuit mondiale bekendheid geniet, bestaan er in die stad meer dan enkel tweewielerfanaten. Sterker nog: Assen vormt een klein voetnootje in de Formule 1-geschiedenis. Duik met GPToday.net in het bijzondere verhaal van Egbert Wietzes.

Op 28 mei in het jaar 1938 wordt Egbert, zoon van Jan en Klazina, geboren in Assen. Op dat moment bereidt de Duitsland zijn expansiedrift voor. De oosterbuur staat op het punt om Polen binnen te vallen en vlak voor kleine Egbert zijn tweede verjaardag viert, moet ook Nederland er aan geloven. Toch blijft Drenthe, ondanks haar ligging direct tegen de Duitse grens, in verhouding met de rest van Nederland relatief gezien buiten allesvernietigende vuurlinie.

Egg-Bird

De familie Wietzes vindt haar weg door de Tweede Wereldoorlog, zoals zovele Drenten, door de kop d’r veur te houden. Canadese bevrijders maken in 1945 behoorlijke indruk. Zoveel zelfs, dat Jan Wietzes in 1950, zoon Egbert is dan twaalf jaar oud, de knoop doorhakt. Een groot gedeelte van zijn familie trekt westwaarts, bestemming Canada. Vader Jan start een Morris Minor-dealership in Ontario, waardoor Egg-Bird – die voor het gemak, en om verwarring met broer Bert te voorkomen, de roepnaam Eppie aanneemt – in aanraking komt met vierwielers.

De fascinatie voor alles wat rijdt neemt, hoe kan het ook anders, vormen aan die Eppie naar het circuit leiden. Op negentienjarige leeftijd trekt hij een raceoverall aan en zet-ie een helm op. Onvergeeflijke Canadese banen als Mont-Tremblant, Trois-Rivières en Mosport leren Eppie de kneepjes van het vak, wat op vliegveldcircuits als Edmonton en MacDonald een flinke steun in de rug blijkt. In no-time groeit de Assenaar uit tot een graag geziene gast in de nationale paddocks. Aanvankelijk racet Eppie met een dak boven zijn hoofd. Z’n eerste openwielwedstrijd is een, heus waar, een Formule 1-race.

Clark, Hill en Wietzes

Als de eerste, voor het wereldkampioenschap Formule 1 meetellende, Canadese Grand Prix wordt georganiseerd, we schrijven 1967, is Eppie 29 jaar. Diens sponsor Comstock slaat de handen ineen met de organisatie van de race op Mosport om een aantal lokale helden aan de start te krijgen. Eppie wordt zowaar een Lotus 49 aangeboden, de reservewagen van Grand Prix-helden Jim Clark en Graham Hill. Het is een wonderlijk gezicht: drie inschrijvingen van Team Lotus, met startnummer drie Clark, startnummer vier Hill en startnummer vijf Eppie Wietzes uit Assen.

Wietzes kwalificeert zich voor zijn eerste openwielrace als zeventiende en rijdt vrij anoniem rond wanneer hij kort voor het einde vanaf een dertiende plaats moet opgeven met een verrot ontstekingssysteem. Dat Eppie niet ging winnen stond van tevoren vast: naast het feit dat hij zijn single seater-debuut maakt, heeft Lotus genoeg kopzorgen aan Clark en Hill. Daardoor neemt men het Comstock-wagentje verre van serieus. Clark blijkt vriendelijk en behulpzaam, de rest van het team is afstandelijk en vooral blij met de ingebrachte centen.

Het openwieldebuut smaakt naar meer en Eppie toont zich een snelle leerling. Op het nationale vlak wint-ie in zowel 1969 als 1970 het kampioenschap in de Formule A, noem het in vergelijk met hedendaagse termen voor het gemak de Canadese Formule 2. Na het nationale succes trekt Eppie naar de Verenigde Staten, om aldaar met Formule 5000-wagens te racen en meermaals podiumplaatsen te scoren. Eppie neemt deel aan wedstrijden als de 6 uren van Watkins Glen, racet tegen types als Jacky Ickx en Ronnie Peterson, toont zich een ware allrounder en blijft winnen. Openwielers en sportscars, Formule 5000-bolides en GT40’s, Can-Am, Trans-Am, het nationale Road Racing Championship – zet Eppie achter een stuur en hij gaat hard.

Een tweede Formule 1-kans dient zich in 1974 aan, wanneer Eppie wederom het handelswaar is als de Canadese promotor graag een local in de Grand Prix ziet verschijnen. Er wordt een Brabham BT42 losgepeuterd bij Bernie Ecclestone, die liever niet de reservewagen van Carlossen Pace en Reutemann afstaat en Wietzes zodoende afscheept met een verouderd model. Desalniettemin rijdt Eppie de prachtige, in Canadese kleuren gespoten wagen, naar een 26^ste tijd – daarmee Le Mans-god Derek Bell en de wilde Vittorio Brambilla achter zich, en uit de wedstrijd, latend.

Grootheid

De Grand Prix eindigt zoals zeven jaar eerder, met mechanische panne. Wietzes blijft op nationaal en continentaal niveau racen en wordt in 1981 kampioen in de Trans-Am series. Pas jaren later hangt hij zijn helm aan de wilgen, om bij de introductie van de Canadian Motorsport Hall of Fame – in 1993 – meteen te worden ingewijd. Op werkzaam vlak zijn Eppie en broer Bert jarenlang succesvolle autodealers in Vaughan, een voorstadje van Toronto, waar Wietzes Toyota een begrip is.

Ten tijde van zijn overlijden, vandaag precies twee jaar geleden, wordt Eppie veelal aangehaald als eerste bestuurder van de Safety Car – terecht, want dat is-ie ook. Bij de Canadese GP van 1973 besluit de organisatie een neutralisatievoertuig paraat te houden, omdat er al teveel mis is gegaan in recente wedstrijden – met de tragische dood van Roger Williamson als dieptepunt. Na een crash van Jody Scheckter en François Cevert wordt er voor de eerste maal een zogenaamde Safety Car de baan opgestuurd.

Eppie wordt door Peter Mackintosh, bijrijder en hooggeplaatst FOCA-lid, op het verkeerde moment richting het asfalt gedirigeerd, waardoor de racevolgorde tot één grote chaos verwordt. Jarenlang krijgt Eppie, als zijnde bestuurder, die blunder op zijn bordje. Zelfs tot 47 jaar later – als het lokale RTV Drenthe geen waarde blijkt te hechten aan gedegen onderzoek en het walgelijke onderschrift ‘Formule 1-coureur en historische fout’ onder Wietzes overlijdensbericht plaatst. Clickbait, dat onrecht doet aan een jongensboekachtig levensverhaal.

In Canada is de naam Wietzes nog altijd heilig en Eppie, twee jaar na zijn dood, een grootheid. Vraag een Canadese raceheld als Scott Goodyear naar ‘Eppie Wietzes’ en de term rockster valt. ‘Superstar Racing Champion Dead At 82’, kopten lokale kranten twee jaar geleden. Tussen de namen van beide Jacques Villeneuves, hun vader en broer Gilles, de Quebecoise gekken Paul Tracy en Alex Tagliani en de veel te vroeg overleden ‘red gloves rule’ Greg Moore prijkt de naam van Egbert Wietzes in de Canadian Motorsport Hall of Fame. Heeft Eppie uit Assen toch maar mooi voor elkaar gekregen.