Hoe Ferrari in de laatste ronde van de laatste race een wereldtitel won

Teamorders kunnen van levensbelang zijn voor het winnen van een wereldkampioenschap. Denk bijvoorbeeld maar aan Kimi Räikkönens verrassende kroning van 2007: zonder Felipe Massa’s medewerking was dat niet gelukt. In het recente verleden heeft Max Verstappen meermaals zonder al teveel moeite langs Sérgio Pérez kunnen rijden.

Ondanks het feit dat het individu een belangrijkere plaats in de geschiedschrijving verwerft, is teambelang nog altijd een groot goed in de Formule 1. Zodoende worden er nog geregeld halfbakken instructies over boardradio’s doorgebriefd – of coureur A alsjeblieft coureur B wil voorlaten vanwege het strategische teambelang.

In het jaar 1964 werd er minder moeilijk gedaan over teamorders. Sterker nog: zonder een bijzondere teamorder had het wereldkampioenschap een andere uitkomst gekend. GPToday.net draait de klok terug naar 25 oktober 1964, wanneer de laatste race van het jaar wordt gereden in Mexico City – op het circuit wat dan nog bekend staat als het Magdalena Mixhuca.

Rule Brittania

In de beginjaren ’60 domineren Britse eenzitterbouwers. Ferrari mag in 1961 eenmalig een duit in het titelzakje doen dankzij haar razendsnelle Sharknose, maar in overige jaren gaan Britse teams met de eer aan de haal. Cooper wint beide titels in 1960 dankzij Jack Brabham, in 1962 worden BRM en Graham Hill gekroond. Een jaar na Hill is het de beurt aan Jim Clark en Lotus.

Voor het seizoen 1964 lijkt er aanvankelijk weinig verandering op komst te zijn. Hill wint met BRM de openingsrace in Monaco, zoals hij in die tijd vrijwel jaarlijks doet, waarop Clarks Lotus een paar overwinningen scoort. De Amerikaan Dan Gurney wint op Paul Ricard, maar doet dat in een wagen van Brabham – die officieel onder de Britse vlag racen. Als Clark vervolgens de Britse Grand Prix op Brands Hatch wint, lijkt er geen vuiltje aan de lucht. De Britten regeren: Clark staat bovenaan het kampioenschap, Hill volgt op korte afstand en de rest staat al mijlenver achter.

Toch slaat Ferrari terug. En hoe – dankzij een Brit. John Surtees, meervoudig wereldkampioen op de motorfiets, neemt de Scuderia bij de hand en leidt haar naar zeges op de Nordschleife en – veel belangrijker nog – op Monza. In de tussentijd zegeviert ook teammaat Lorenzo Bandini bij de Oostenrijkse Grand Prix. Ferrari is weer helemaal terug in de strijd: met twee races te gaan staat Surtees op een derde plek, kort achter Clark en Hill.

NART

Bij de voorlaatste Grand Prix van het jaar, op Watkins Glen in Noordoost-Amerika, staan er geen rode wagens in de Ferrari-box. Enzo Ferrari is op zijn zachtst gezegd poepchagrijnig vanwege de ontbrekende homologatie van een Le Mans-wagen en vertikt het om bolides in te schrijven voor de laatste races van het jaar. Een bijzondere zet, aangezien Surtees immers alle kansen heeft om nog wereldkampioen te worden. Luigi Chinetti biedt uitkomst. De inmiddels gepensioneerde Le Mans-winnaar importeert Ferrari’s in Noord-Amerika en schrijft de Formule 1-bolides in onder zijn eigen North American Racing Team – kortweg NART.

In een fris, blauwwit design rijden Surtees en Bandini het slingerende asfaltlint op. Bij de start grijpt Surtees de leiding, om die koppositie enkel op te geven als Hills BRM sneller blijkt. Met een keurige tweede plaats houdt de Brit zijn titeldroom in leven – al gaat het lastig worden. Hill heeft met een overwinning de teller op 39 punten gebracht, waar Surtees na zijn tweede plaats over 34 stuks beschikt. Clark, die in Amerika de eindstreep niet haalt, blijft steken op 30 punten.

Gezien de scores zal Surtees de race in Mexico moeten winnen, of in het geval van een nulscore van Hill, in ieder geval als tweede moeten finishen. Clarks hoop op de titel blijft in leven zolang hijzelf vooraan rijdt, Hill puntloos blijft en Surtees niet al teveel scoort.

Dankje, Lorenzo

De slotrace van het seizoen 1964 is zoals een slotrace moet zijn – loeispannend met meerdere wendingen. Clark start vanaf pole, met Gurney naast hem. Bandini (derde) en Surtees vertrekken vanaf de tweede rij, Hill staat op een zesde plek. Aanvankelijk gaat het Clark voor de wind: hij leidt met speels gemak, waar zowel Hill als Surtees vreselijk slecht van hun plaats komen. Na de openingsronde ligt de besnorde Brit tiende, zijn Ferrari-rivaal zelfs op P15.

Gaandeweg vechten Hill en Surtees zich naar voren, maar een bedreiging voor Clark vormen zij nimmer. Halverwege de race bivakkeert Hill op een derde plaats, wat voldoende is voor de wereldtitel. Clark leidt, Surtees is vijfde, achter Bandini. Wat volgt is Italiaanse overmoed. Bandini rost zijn Ferrari in het achteronder bij de BRM van Hill, waardoor de beoogd wereldkampioen van de baan spint en uiteindelijk moet opgeven met een kapotte uitlaat.

Clark lijkt op weg naar zijn tweede opeenvolgende titel – hij rijdt vooraan en Surtees scoort met P4 slechts een handjevol punten. Tot het noodlot toeslaat. In de voorlaatste ronde begint de Lotus van Clark vanwege een olielek te stotteren. Gurney schiet langszij, evenals Bandini en Surtees. Hill ruikt vanuit geslagen positie een onverwachtse titelwinst, tot Bandini in de laatste ronde opzichtig plaatsmaakt voor Surtees – uiteraard na een signaal vanuit de pits. Surtees finisht achter Gurney als tweede en scoort precies genoeg punten om de titel van 1964 voor de neuzen van Hill en Clark weg te snaaien.

Doel

Uiteraard krijgt Surtees later bonje met de Ferrari-teamleiding, waarop hij besluit over te stappen naar Honda – om bijna het wereldkampioenschap van 1966 te winnen. Later richt de Brit zijn eigen team op – met dezelfde naam – om na dertien actieve seizoenen de racerij zijn rug toe te keren. Bandini, Maranello’s kroonprins, komt enkele jaren later om het leven na een crash in Monaco. Clark en Hill – respectievelijk in 1965 en 1968 – winnen beiden nog een tweede kroon.

Ferrari en teamorders, het is immer een goedwerkende tandem gebleken. Rubens Barrichello kan er een aardig woordje over meepraten – ook hij had ooit direct aandeel in de wereldtitel van zijn collega, denk maar aan de Japanse Grand Prix van 2003. Barrichello’s racewinst zorgde voor Michael Schumachers titel. Eddie Irvine, Massa, Michele Alboreto en Gilles Villeneuve werden allen vriendelijk doch dringend verzocht om aan de kant te gaan. Uiteindelijk heiligt het doel de middelen.