JJ Lehto, de man die Jos Verstappens F1-debuut mede mogelijk maakte
- Gepubliceerd op 31 jan 2023 12:33
-
- Door: René Oudman
Het is vandaag (dinsdag) alweer de laatste dag van januari en zodoende is er een oud-Formule 1-coureur jarig. Het betreft geen veelwinnaar of een gewezen kampioen, maar wel iemand die zijn strepen in de autosport ruimschoots heeft verdiend.
De Fin Jyrki Järvilehto, omwille van de uitspraak in het internationale racewereldje beter bekend onder zijn pseudoniem JJ Lehto, ging in de vroege jaren ’90 een veelbelovende carrière op het allerhoogste niveau tegemoet. Met ondermaats materiaal reed Lehto bijzonder sterke races en het zou enkel een kwestie van tijd moeten zijn alvorens hij een race won.
Daar kwam het echter niet van. Lehto raakte betrokken bij een zware crash, wat achteraf bezien het einde van zijn Formule 1-loopbaan inluidde. Niet dat de Fin compleet uit beeld verdween: zeker op Le Mans wordt Lehto nog altijd beschouwd als één van de sterren uit het verleden. Ook heeft hij groot aandeel aan de start van Jos Verstappens trektocht door de koningsklasse. GPToday.net belicht een bijzondere coureur.
Rücksichtslos
Zoals vrijwel ieder jong talent dat droomt van de Formule 1 werkte de jonge Jyrki – want zo heet-ie immers – zijn eerste competitieve rondjes af in een kart. Via nationale en internationale racewinsten en kampioenschappen stroomt hij door naar de Formule Ford, om het complete Scandinavische veld met twee vingers in de neus op te rollen.
Als 22-jarig racemonster is Jyrki amper te verslaan. Zelfs in het zeer competitieve Britse Formule 3-veld jaagt de Finse coureur rücksichtslos naar de kampioenschapstitel. Jyrki scoort op één puntje na het dubbele aantal van wat Damon Hill kan overleggen. Let wel: diezelfde Hill wint acht jaar later de Formule 1-wereldtitel voor Williams.
De Formule 3000 is een logische vervolgstap, maar dat kampioenschap blijkt een wespennest. Bij Pacific Racing kan Jyrki amper zijn ware aard tonen – met slechts drie puntenfinishes in negen wedstrijden moet de Finse twintiger genoegen nemen met een eindklassering in de onzichtbare middenmoot.
Denkbeeldige centen
Dankzij zijn fenomenale Formule 3-seizoen in Groot-Brittannië weten de Formule 1-bazen echter wel beter en zodoende prikken ze door het tegenvallende resultaat van het Formule 3000-jaar heen. Ferrari nodigt Jyrki uit om haar nieuwe racewagen te testen. De 640 van het Italiaanse merk is de eerste racewinnende Formule 1-wagen met een semi-automatische versnellingsbak en Jyrki imponeert de monteurs met zijn sterke technische terugkoppeling omwille van het nieuwe middel.
Een Formule 1-kans kan niet lang uitblijven en dat doet het ook niet: in het najaar van 1989 wordt Bertrand Gachot bij het team Moneytron Onyx de deur gewezen en zodoende beleeft Jyrki zijn entree op het hoogste niveau. Bij Onyx is weinig klaar te spelen: de auto is ondermaats, het team wordt onderhouden door denkbeeldige centen en geplaagd door interne politiek. Desalniettemin houdt Jyrki zich knap staande: hij rijdt bij zijn tweede Formule 1-race, een waterballet op Adelaide, zelfs op de vijfde plaats tot zijn wagen de geest geeft.
Loyaliteit houdt hem aan Onyx gebonden en dat blijkt een slechte raadgever. In 1990 krijgt Jyrki de Zwitser Gregor Foitek naast zich, die lang niet zo snel is als zijn Finse teammaat, maar aanzienlijk meer geld in het laatje brengt. Jyrki moet tandenknarsend toezien hoe nieuwe materialen – áls die al voorhanden zijn – niet naar hem, maar naar Foitek gaan.
Podiumfinish
Als Onyx op de fles gaat, komt Jyrki bij een andere achterhoedeklant terecht. Alhoewel: Scuderia Italia mag misschien als kleinduimpje door het leven gaan, er zit een aantal zeer kundige lieden aan de pitmuur. Gesteund door de rijkunsten van Jyrki belandt het team in het voorjaar van 1991 zowaar op het podium. In de verregende Grand Prix van San Marino toont de Finse coureur andermaal zijn talent en wordt-ie op een fenomenale derde plek geklasseerd, enkel achter de ongenaakbare McLaren-Honda’s van Ayrton Senna en Gerhard Berger.
Dat Jyrki een aardig potje kan sturen staat buiten kijf, maar dat Scuderia Italia niet zijn droombestemming is eveneens. De Italiaanse renstal heeft gewoonweg niet voldoende geld om door te ontwikkelen en de veel te trouwe lobbes Jyrki blijft te lang rondwandelen. Ook in 1992 verdedigt hij de rode kleur van zijn Italiaanse werkgever, maar het team zakt wegens gebrek aan middelen steeds verder weg.
Een verlossing wordt geboden dankzij Peter Sauber. De gewezen langeafstandsteambaas debuteert in 1993 met een eigen team in de Formule 1 en wil dat Jyrki naast Mercedes-pupil Karl Wendlinger plaatsneemt in één van zijn fraaie, zwartgeverfde bolides. Het aantrekken van de snelle Fin blijkt een schot in de roos voor Sauber. Samen met Wendlinger ontwikkelt-ie de Sauber in rap tempo. Bij Saubers debuutrace in Kyalami scoort Jyrki direct punten (vijfde), om later op Imola op een keurige vierde plek over de meet te komen.
Nekbreuk
In de winterpauze van 1993-’94 is Jyrki een begeerd man. Zijn prestaties bij het nieuwe team van Sauber hebben ertoe geleid dat grotere Formule 1-teams naar de Finse coureur omkijken. Eén van die grote teams is Benetton. Het in Groot-Brittannië gevestigde, door Italianen geleide team wil de laatste sprong voorwaarts maken om zodoende van racewinnaar uit te groeien tot titelkandidaat. In de persoon van Michael Schumacher bezet één van de beste coureurs het eerste zitje.
Voor de tweede stoel komt Benetton uit bij Jyrki, die een wens in vervulling ziet gaan. Na zijn sterke seizoen 1993 zal de Fin eindelijk een tweede podiumplaats kunnen scoren, of misschien wel een eerste raceoverwinning. Wie weet, kan de Benetton zelfs meestrijden voor de titel!
In dit alles is zijn de welbekende twee woorden ‘wat’ en ‘als’ van toepassing. Tijdens een testdag op Silverstone, ter voorbereiding op het nieuwe seizoen, gaat Jyrki er snoeihard af. De Fin breekt zijn nek. Het is een godswonder dat Jyrki levend uit de wagen wordt gevist. Teambaas Flavio Briatore en Formule 1-supremo Bernie Ecclestone regelen de beste medische voorzieningen, maar houden hun hart vast wat betreft de gradatie van Jyrki’s verwondingen. Twee nekwervels zijn volledig verbrijzeld.
Verstappen
Benetton moet snel doorschakelen, want het nieuwe Formule 1-seizoen staat voor de deur. Alternatieven zijn er amper: voor aanvang van de nieuwe jaargang heeft de Italiaanse renstal overwogen om haar landgenoot Michele Alboreto in de tweede wagen te plaatsen, maar de zeer ervaren Italiaan is op zijn retour en wordt te langzaam bevonden. Hij heeft inmiddels een racezitje bij Minardi en is dus onder de pannen.
Zodoende komt Briatore uit bij zijn testcoureur, de jonge Nederlander Jos Verstappen. Eigenlijk is Verstappen nog veel te jong om zijn Formule 1-debuut te maken. Goed, hij is ‘al’ 22 jaar oud, maar heeft slechts een handjevol jaren ervaring in de autosport. Bovendien is Benetton een team dat mee wil strijden om de titels, en niet eentje waar een jong talent zich in de luwte kan ontwikkelen. Iedereen zal meekijken hoe Verstappen het er naast Schumacher van af brengt.
Het verhaal is bekend: ondanks goede inzet gaat Verstappen senior kopje onder. Als Jyrki raceklaar wordt geacht mag de Finse coureur weer instappen, maar zijn rentree vindt véél te vroeg plaats. De ooit als wonderkind beschouwde tweede rijder van Benetton kan amper zijn nek draaien als hij alweer achter het stuur van een racewagen plaatsneemt. Dat Jyrki in Canada als zesde over de meet komt is niets meer dan een wonder.
Tweevoudig Le Mans-winnaar
Net zo snel als Jyrki kwam, wordt hij wegbezuinigd. Na een aantal ondermaatse prestaties – wat wil je, met een halve nek – mag Verstappen terugkeren en enkel vanwege Schumachers nazomerse schorsing rijdt Jyrki nog een paar wedstrijden bij Benetton. Zijn Formule 1-loopbaan komt ten einde bij Sauber, dat hem noodgedwongen moet vragen de laatste twee wedstrijden van 1994 te rijden.
Jyrki besluit de Formule 1-deur achter zich dicht te gooien en kijkt verder, naar de sportwagens. Aldaar komt het wonderkind van weleer tot zijn recht. In 1995 wint Jyrki de 24 uur van Le Mans in een McLaren F1 GTR, iets wat hij tien jaar later in een Audi R8 herhaalt. De ALMS-kampioenschapstitel van 2004 wordt opgeleukt met 23 racewinsten door de jaren heen in die klasse.
Jaren later raakt Jyrki betrokken bij een bootongeluk, waarbij een goede vriend van hem overlijdt. De Finse enkelvoudig Formule 1-podiumklant wordt ondervraagd en zelfs naar het gevang gestuurd, waar hij na beroep uit wordt vrijgelaten. De zwaar geschrokken Jyrki duikt jarenlang onder, vrezend voor reacties van het koppensnellende publiek: de eerste berichten zorgen ervoor dat Jyrki in de autosportschrijverij als een krankzinnige moordenaar wordt weggezet, terwijl zijn latere vrijspraak maar mondjesmaat wordt belicht.
Pas in 2015, vijf jaar na het bootongeluk en drie jaar na zijn vrijspraak, laat Jyrki zich weer in het openbaar zien. Tegenwoordig laat hij zich af en toe zien bij de Finse televisie en adviseert hij jonge racetalenten uit het eigen land. Vandaag is Jyrki 57 jaar geworden. Of, zoals men in Finland dan zegt: onnittelut!
Trending nieuws
-
test push 13113 aug 2024 06:44
-
Verstappen trots op Newey: "Niemand is zoals hem"20 feb 2024 11:22
-
'Turkije wil Grand Prix terughalen met speciale strategie'20 feb 2024 10:46
-
FIA sluit opmerkelijke kledingdeal met AlphaTauri20 feb 2024 10:09
-
Advertorial: Jordan twijfelt aan kopmanschap Russell20 feb 2024 09:26
53
Reacties (21)
Login om te reagerenDanimal5981
Posts: 370
Niet in het artikel, maar wat zeker niet bevorderlijk was voor zijn loopbaan, was dat in 1994 bij zijn eerste rentree hij direct bij de start werd getorpedeerd door Pedro Lamy, die zich direct na de start in de achterzijde van Lehto's stilstaande bolide boorde. Het ongeluk in Imola, enkele minuten voordat Ayrton Senna fataal uit Tamburello zou vliegen, veroorzaakte door het overal heen spattende puin een dode in het publiek.
Lehto kwalificeerde zich voor die race als 5e. Een gaatje van 0.5s naar de top 4, maar wel best of the rest.
Runningupthathill
Posts: 17.626
Nog altijd een gat van 8 tienden naar teamgenoot Schumacher. Maar je hebt wel gelijk, Letho verloor wat na die crash.
Larry Perkins
Posts: 47.777
Mooi historisch verhaal weer van Oudman!
Maxiaans
Posts: 7.967
Elk oud verhaal is historisch man!...
Patrick_St
Posts: 4.600
Je bent zelluf historisch :)
Larry Perkins
Posts: 47.777
Dit draadje is nu al hilarisch...
Maxiaans
Posts: 7.967
Hoho, ik ben nog niet zo oudman @Patrick_st
Patrick_St
Posts: 4.600
Alles wat ouder is dan ik valt onder historisch Maxi
Larry Perkins
Posts: 47.777
"JJ Lehto, de man die Jos Verstappens F1-debuut mede mogelijk maakte."
En indirect, onbewust en onbedoeld ook voor een valse start van Jos in de F1 zorgde...
Captain H. M. Murdock
Posts: 911
Zeker dat!
Naast Schumacher rijden was destijds al net zo killing als nu naast Max rijden.
Daarnaast was Benetton in die tijd ook geen goede omgeving met Briatore aan het hoofd: laat staan voor een rookie.
Runningupthathill
Posts: 17.626
Schumacher had 1 race gereden toen hij voor Briatore ging rijden. Lijkt me perfect haalbaar voor een rookie. Je moet alleen snel genoeg zijn, dat waren noch Verstappen, noch Herbert, noch Letho.
Larry Perkins
Posts: 47.777
Nadeel voor Jos The Boss was dat toen hij als "niet zo snel als Michael" werd bestempeld, hij dat als één van de eersten was, tig jaar later was helder dat vrijwel iedereen niet zo snel als Schumacher was...
Runningupthathill
Posts: 17.626
Voor Verstappen reden Patrese, Piquet en Brundle al tegen Schumacher, het is niet zo dat Verstappen de eerste was. En nogmaals, dat is nog steeds geen excuus voor zijn onderpresteren ivm Salo, De la Rosa, op de Jordantest, of nog later tegen Justin Wilson, ... Ga zo maar door.
Allemaal kregen ze kansen bij betere teams dan Verstappen.
mr.Monza
Posts: 9.303
Dat zijn vrijspraak mondjesmaat werdt bericht is niet raar, Lehto verklaarde dat hij dagen achtereen had gedronken en niet meer wist of hij de boot bestuurde of niet, later verklaarde hij van niet.
De verwondingen van zijn overleden vriend leken aan te tonen dat deze op de passagiers stoel zat en getuigen hadden Lehto kort daarvoor achter het stuur gezien, maar aangezien zijn vriend geen verklaring meer kon afleggen heeft Lehto verklaard de passagier te zijn geweest en niet de piloot.
In Finland wist mijn vrijwel zeker dat hij loog, maar het gebrek aan bewijs deed hem vrijkomen.
beerkuh
Posts: 3.374
dat dus! hij was wel degelijk verantwoordelijk....
Damon Hill
Posts: 16.887
Zo.... de winterslaap is voorbij. We zijn er weer bij.
Voor wat betreft Jos... eigenlijk jammer dat hij destijds zijn debuut moest maken bij Benetton. Voor Jos had een jaartje testen beter geweest, om bijvoorbeeld daarna bij een team in de middenmoot te debuteren in 1995 (bijvoorbeeld Footwork/Arrows).
Dick de Cock
Posts: 3.331
Waarom?
Hamilton debuteerde ook in een McLaren naast Alonso.
Hele grote talenten stappen het liefst gelijk in de beste wagen en dat was de Benetton.
Jos had gewoon niet het natuurlijke talent wat Max heeft.
StevenQ
Posts: 9.179
Het plan was een jaar testen bij Benetton en vervolgens debuteren in 1995
Stel je voor dat Jos met testervaring was ingestapt in de 1995 Benetton, een auto waarmee ook Johnny Herbert races won(terwijl Herbert met de 1994 auto geen enkel punt haalde)
Runningupthathill
Posts: 17.626
"Stel je voor dat Jos met testervaring was ingestapt in de 1995 Benetton, een auto waarmee ook Johnny Herbert races won(terwijl Herbert met de 1994 auto geen enkel punt haalde)"
Herbert reed 2 races in de 94-auto. Zijn eerste, in de stromende regen, ging hij van de baan, in zijn tweede had hij pech, maar lag hij wel op puntenkoers, geen echt vergelijk. Later bleek ook dat Verstappen en Herbert gewoon hetzelfde niveau haalde tegen teamgenoten (Barrichello bijvoorbeeld). Herbert werd dan ook nog omschreven als een echte luilak die al een deel van zijn snelheid al had verloren bij zijn zware crash.
Had Verstappen in 95 gedebuteerd, had hij misschien een race gewonnen inderdaad, en daarna waarschijnlijk ook weer teruggevallen zoals Herbert ook deed, omdat de relatieve prestatie ten opzichte van Schumacher niet goed genoeg was.
Bovendien heeft Verstappen ook geen excuses om later te traag te zijn ivm Salo en de la Rosa, dat hij op zijn test een stuk trager was dan een uitgebluste Hill waardoor hij niet naar Jordan kon/mocht, ... Verstappen had inderdaad gewoon niet het talent wat zijn zoon wel heeft.
Snork
Posts: 18.653
Dat Jos niet het talent had wat Max heeft, dat kan zo zijn. Maar dat wil niet zeggen dat Jos niet talentvol was. Wat Jos onder lastige omstandigheden liet zien, zoals zijn prestatie in de Arrows tijdens de regenfase in Maleisië in 2001, dat was toch wel heel bijzonder.
Runningupthathill
Posts: 17.626
Niet het talent hebben wil niet zeggen dat je geen talent hebt. Een goede race daarentegen bewijst niet dat je een hoogvlieger bent of zou kunnen zijn, ook niet in een regenrace. Stroll is daar het levende bewijs van, Mick Schumacher ook. Beide hebben goede, zelfs zeer goede races gereden, maar zijn ook niet het talent.
Je komt zonder talent eigenlijk bijna nooit in de F1, toch zeker niet in een racezitje. En voor je met namen komt, ja zelfs een Mazepin of Lavaggi of ... hadden wel talent. Zijn ook rijders die in andere klassen best nog wat gewonnen hebben. Ricardo Rosset wordt door vele gezien als één van de slechtste, maar die won ook gewoon races in F3000, dus talent is er wel. Lavaggi werd ooit 2de op de 24 uur van Le Mans en ga zo maar door.
Verstappen is ook echt beter dan die rijders, dus ja, talent heeft ie, maar hij was gewoon niet goed genoeg om de top te bereiken, er waren kansen genoeg.