Sneller dan Schumacher - het vergeten verhaal van Karl Wendlinger

Waar het Formule 1-seizoen 2022 zachtjes van race tot race voortkabbelt – intriges vinden voornamelijk naast de baan plaats en zijn veelal van verbale aard – daar werd de koningsklasse van de autosport in de meimaand van 1994 keer op keer op de kop gezet. Men was amper van de ene schok bekomen, of het volgende drama vond plaats.

Het verhaal omtrent het dodelijke ongeluk van Ayrton Senna heeft mondiale bekendheid, GPToday.net stond kortgeleden uitgebreid stil bij diens sterfdatum. Vanwege Senna’s dood, en het – enkele uren voor de meimaand begon – overlijden van Roland Ratzenberger, zijn andere gebeurtenissen door de tand des tijds in de vergetelheid geraakt. Eén van die gebeurtenissen betreft Karl Wendlinger, hij die sneller was dan Michael Schumacher.

Karl Wendlinger wordt geboren op 20 december 1968 in het Oostenrijkse Küfstein, dat op een steenworp van de Duitse grens is gelegen. Het geld klotst niet tegen de plinten op in huize Wendlinger, maar omdat Karls vader actief is in de lokale racerij, zit zoonlief alras in een kart. Karls raceleven krijgt een allesbepalende wending wanneer hij als elfjarig snotaapje wordt voorgesteld aan een jongeman die zijn vader om advies vraagt.

Die jongeman is namelijk Gerhard Berger, de plaatselijke snelheidsduivel van het nabijgelegen Wörgl.  Hij wil zijn eerste stappen in de autosport zetten en vraagt de oude Wendlinger om advies. Berger leert rap en zit vier jaar later al in een Formule 1 wagen, om per 1987 deel uit te maken van het Ferrari-team. Karl moet ondertussen de eindjes aan elkaar knopen, neemt in het sterke Zuid-Duitse startveld deel aan kartwedstrijden en probeert tegelijk met Bergers Ferrari-entree zijn eigen autosportdebuut te maken.

Wunderkind

Omdat er geen geld is, springt Berger bij. Hij belt een aantal lokale Oostenrijkse ondernemers – waaronder ene Dietrich Mateschitz, die dan nét voet aan wal zet met het rodestierendrankje – met het bericht dat zij aandeel kunnen hebben in de opkomst van zijn opvolger. Karl Wendlinger is, zo pocht hij, einem Wunderkind. Ook Helmut Marko, ook in de jaren ’80 al talentwatcher, wordt ingelicht. ‘Je moet die Wendlinger hebben, geloof me’, meldt Berger. Marko weet voldoende, regelt een F3-kans en Berger dramt bij Ferrari om een Alfa-motor met korting aan Karl te verpatsen.

Na een lastige start weet Karl het Oostenrijkse F3-kampioenschap naar zijn hand te zetten, om in 1989 te promoveren naar het hoog aangeschreven Duitse equivalent. Daar ontmoet Karl de Duitsers Michael Schumacher, die twee weken jonger is dan hij, en Heinz-Harald Frentzen, anderhalf jaar ouder. Tegen alle verwachtingen, en ondanks het feit dat hij een race mist en ‘slechts’ twee van de twaalf wedstrijden wint, schrijft Karl het kampioenschap op zijn naam. Vooral Karls thuisrace op de Österreichring is om door een ringetje te halen: na een probleem start hij vanuit de pits, om in een veld van 32 deelnemers zeventien wagens in één rondje te passeren. Zijn rondetijden zijn ongeveer een volle seconde sneller dan die van Schumacher.

Karl heeft zijn visitekaartje afgegeven en wordt door – inmiddels manager – Marko in de DTM geplaatst, waarin hij met een Mercedes mag rijden. Maar Mercedes denkt aan meer. Véél meer. Het management droomt van een terugkeer in de Formule 1, waarin Mercedes sinds het drama van Le Mans 1955 niet meer heeft deelgenomen. Men wil met home grown rijders de koningsklasse betreden en dus wordt er een opleidingsteam geformeerd. Mercedes kijkt naar de eindstand van het Duitse F3-kampioenschap van 1989 en besluit de complete top drie te contracteren – dus Karl, én Schumacher, én Frentzen.

Formule 1

Aangezien Mercedes per 1990 als volwaardig fabrieksteam – met hulp van Sauber – deelneemt aan het wereldkampioenschap langeafstandsracen, mag het Duitstalige drietal aldaar vlieguren opdoen. Omdat Frentzen tegenvalt, wordt de nadruk op Wendlinger en Schumacher gelegd. Die gaan als een speer. Ten tijde van hun eerste racewinst in het ongekend competitieve enduranceveld, zijn beiden al met centen van Mercedes in de Formule 1 geplaatst.

Het verhaal van Schumacher is bekend – juiste plaats en juiste tijd doen hem via Jordan bij Benetton belanden. Karl mag instappen bij Leyton House, een team dat bij het debuut in 1988 met Ivan Capelli heeft gestunt, maar anno ’91 voornamelijk achterin de middenmoot bivakkeert.

Waar Schumacher meestrijdt om podiumplaatsen, daar moet Karl alle zeilen bijzetten. Zijn March, zoals de bolide na het wegvallen van sponsor Leyton House inmiddels heet, is een bolderkar vergeleken met de topwagens. Toch weet Karl te imponeren. Hij kwalificeert zich voor de openingsrace in Zuid-Afrika op een geniale zevende startplaats, om later in het jaar in Montréal het hoofd koel te houden als chaos uitbreekt. Jan en alleman crashen, spinnen, blazen motoren op of komen op andere manieren in de problemen, maar Karl stuurt zijn March behendig naar een fabelachtige vierde plaats.

Trojaans paard

Voor 1993 wordt het langverwachte Mercedesplan om terug te keren in de F1 eindelijk uitgerold, zij het op een andere manier dan gepland. Mercedes brandt zijn vingers liever niet aan een directe entree als fabrieksteam, waardoor de manschappen van Peter Sauber andermaal worden opgetrommeld om als omhulsel te dienen in het Trojaanse paard dat toegang biedt tot een nieuw avontuur. Schumacher wordt gepolst voor een zitje, maar zegt vriendelijk nee: de Benetton gaat zó hard, dat hij zijn kansen op een eventuele wereldtitel niet wil vergooien.

Karl hapt wel toe. Vanaf de eerste ontwikkelingsritten in de zomer van 1992 is de Oostenrijker betrokken bij de nieuwe Sauber met de door Mercedes gefinancierde Ilmor-motor. Ten tijde van het F1-debuut van Sauber is Karl de eerste rijder, met de Fin J.J. Lehto als zijn kompaan. Karl en Lehto rijden in het voorjaar van ’93 de pannen van het dak. Lehto scoort het ene na het andere punt, terwijl Karl het voornamelijk in de kwalificaties goed doet. Vijfde startplaatsen op Donington en Imola zijn indrukwekkend.

In de zomer begint Karl ook eindelijk serieuze punten te scoren. Na twee zesde plaatsen in Canada en Hongarije volgt een snaarstrakke race op Monza, waarin hij nipt naast een podiumplaats grijpt doch desalniettemin een sterke vierde stek noteert. In het Portugese Estoril wordt Karl keurig vijfde, wat zijn ego goed doet – vanwege de twee puntjes die hij daarmee scoort, eindigt hij boven teammaat Lehto in het kampioenschap.

Monaco

Toch krijgt niet Karl, maar Lehto het belletje van Benetton om naast Schumacher in te stappen voor het seizoen 1994. Karl blijft Sauber trouw en ziet zijn oude rivaal Frentzen terug. De Duitser heeft een hobbelige fase achter de rug, waarin hij via zijstraat Japan alsnog in een F1-koers is geraakt. Karl en Frentzen worden uitgerust met een nieuwe Sauber, die een stapje voorwaarts ten opzichte van ’93 lijkt te hebben gezet. Karl scoort bij de openingsrace in Interlagos één punt (zesde), Frentzen wordt vijfde in Aida en Karl besluit het asgrauwe weekend in Imola, waarin Senna en Ratzenberger verongelukken, met een vierde plek en drie punten.

Wat volgt, is niets. De veelbelovende toekomst van Karl, dan 25 jaar oud, wordt op donderdag 12 mei 1994, vandaag precies 28 jaar geleden, van hem weggerukt in Monaco. Op hoge snelheid, rechterzijde eerst, klapt Karl tegen de vangrails aan het einde van het slingerende rechte stuk bij het uitkomen van de tunnel. Reden? Hij heeft later dan gebruikelijk geremd. De Sauber raakt uit balans op een hobbel en blokkeert, waardoor Karl op volle vaart van de baan schiet. Bij de smak klapt Karls hoofd tegen de muur – een cockpitrand, zoals sinds zijn ongeluk verplicht werd, zou veel schade hebben voorkomen.

Karl wordt uit zijn wagen getild en naar het ziekenhuis vervoerd, waar hij wekenlang op het randje van de dood zweeft. Elf dagen ligt hij in coma, de doktoren vertellen Karls vriendin en familie dat de kans op volledig herstel nagenoeg onmogelijk is. Dag in, dag uit vreest Karls omgeving voor het slechtst denkbare bericht – tot Karl plots wakker wordt, begint te praten, zich vlagen herinnert en razendsnel herstelt.

Alive and kicking

Tweeënhalve maand na zijn horrorongeval in Monaco zit Karl alweer in een racewagen, aan het einde van het jaar test hij zijn Sauber. Het herstel verloopt dusdanig voorspoedig dat de berichten rondom Karl veranderen van ‘hij zal onmogelijk zelfstandig kunnen leven’ in ‘Sauber biedt hem een zitje voor 1995’. In de eerste vier races van ’95 blijkt Karl echter teveel naweeën te ondervinden van de rotsmak in Monaco en dus komt zijn bijzondere comeback tot een voortijdig einde. In de absolute slotfase van '95 wil Sauber zijn pupil nog een kans geven, maar als Karl vanwege duizeligheid in de slotrace al na enkele rondjes de handdoek in de ring gooit, weet iedereen genoeg. De wereldkampioen in spé zal nooit wereldkampioen worden.

Karl Wendlinger vervolgt zijn racecarrière op een lager pitje, zij het allesbehalve onsuccesvol. Hij wint de 24 uur van Daytona en boekt klassezeges op Le Mans, gooit hoge ogen in het GT-wereldkampioenschap en is nog altijd een graag geziene gast op historische evenementen. Anno 2022 is Karl 53 jaar oud, getrouwd met Sophie, en vooral gelukkig. Het mislopen van eventuele F1-successen deert hem allerminst: gezond en wel zijn is het meeste waard.