49
Op het moment dat een jongensdroom uitkwam, reed Riccardo Paletti zijn dood tegemoet. Het is 13 juni 1982, vandaag precies 40 jaar geleden, wanneer er zich één van de grootste drama’s uit de Formule 1-geschiedenis voltrekt. Paletti’s verhaal is in de loop der jaren in de vergetelheid geraakt. Tijd voor GPToday.net om een gepast eerbetoon te geven.
Anno 2022 is het Formule 1-deelnemersveld overzichtelijk. Er doen twintig coureurs mee. Af en toe is eentje ziek, of wordt er iemand ontslagen. Veel bonter dan de 27 coureurs die gedurende het seizoen 2010 op racezondag aan de start verschenen, is het de afgelopen twintig jaar niet geworden. Dat was vroeger wel anders. In de jaren ’70 en ’80 kwamen talenten, veteranen, wereldsterren en gelukszoekers te pas en te onpas aangewaaid. Onder hen een jonge, kleine, bebrilde Italiaan.
Ruim interessegebied
Op 15 juni 1958 wordt Riccardo Paletti geboren in de Italiaanse modestad Milaan. Riccardo is het zoontje van Arietto, een steenrijke vastgoedontwikkelaar wiens tweede naam handel is. Riccardo komt niets tekort. Hij mag doen en laten wat-ie zelf wil en ontwikkelt een ruim interessegebied. Zo blijkt het kleine menneke de vechtsport karate heel behoorlijk onder de knie te hebben en weet-ie een aardige tennisbal te raken. In het alpineskiën blinkt Riccardo dusdanig uit, dat hij in het juniorenteam van het Italiaanse olympische comité wordt opgenomen.
Riccardo’s grootste hobby heeft echter niet met bovenstaande sporten te maken, maar met vierwielers. Als papa Arietto de poen die hij vergaart met het importeren van Pioneer-radio’s en audiosystemen steekt in de aanschaf van een Formule Super Ford, rijdt Riccardo direct rondjes om zijn concurrenten. Het verhaal gaat dat Riccardo in zijn eerste autorace bij de start de leiding neemt en ‘m voor achttien rondjes behoudt. Paletti senior ziet handel.
En dus wordt Riccardo in no-time naar de Formule 3 gedirigeerd. Het geld is voor Arietto kinderspel: dat heeft-ie toch wel, meer dan genoeg zelfs. Riccardo's stuurmanskunsten staan bovendien buiten kijf. Maar het gaat allemaal wel érg snel. Voor de kleine brillemans het doorheeft, zit-ie al in een Formule 2-wagen – het is dan 1979, Riccardo heeft pas twee seizoenen in de autosport doorgebracht.
Na een part-time seizoen in 1980 mag Riccardo in 1981 namens het Onyx Racing van Mike Earle een March besturen in de Formule 2. De eerste resultaten zijn veelbelovend. Op Silverstone finisht Riccardo als tweede, op Thruxton wordt-ie derde. Een ster is in de maak. Echter: die ster heeft nog wel wat training nodig. Riccardo kán razendsnel zijn, maar evengoed kan er kortsluiting in de bovenkamer optreden. Waar het seizoen ’81 zo goed begon, dooft het door foutjes en pech als een nachtkaars.
(Te) snelle promotie
Papa Arietto heeft echter een plan en houdt daar graag aan vast. Alles wat goed is, komt snel. Daarom moet Riccardo naar de Formule 1. Vandaag liever dan morgen. Teambaas Earle, van Onyx, waarschuwt Paletti senior: Riccardo heeft immers slechts vier seizoenen autorace-ervaring, wat heet, hij is pas 23 jaar – voor die tijd behoorlijk jong om in een Formule 1-auto te stappen. Earle biedt een extra seizoen Formule 2 aan, om daarna een gezamenlijke overstap naar de Formule 1 te wagen. Earle wil namelijk dolgraag met Onyx op het hoogste niveau acteren en heeft dondersgoed in de smiezen dat Paletti senior rekeningen met zijn ogen dicht betaalt.
Riccardo leeft voor het racen, tot in het extreme. Hij neemt een fysiotherapeut in dienst – destijds bijzonder als je geen Niki Lauda of Emerson Fittipaldi heet –, werkt met een PR-team en kan bogen op de tips en adviezen van een voedingsdeskundige. De paddock grapt over Riccardo’s obsessie met gezondheid. De kleine Italiaan wordt geregeld met een weegschaaltje gespot, waarop hij de ideale hoeveelheid voedingsstoffen afweegt. Riccardo trekt zich er allemaal niets van aan – hij wil maar één ding, de beste zijn.
Osella
Wat dat betreft is het team van Osella een koude kermis. Als grotere Formule 1-teams hun neus ophalen bij de naam ‘Paletti’, wijkt papa Arietto uit naar het chaotische Osella Squadra Corse. Regelrechte knudde is een understatement. Osella bakt er werkelijk niets van in de Formule 1, kijkt sinds haar oprichting in 1980 ieder weekend met geknepen billen naar de kwalificatiesessies – welke meestal resulteren in een Did Not Qualify en een voortijdige opruimbeurt van de garage. Riccardo weet het niet met Osella, maar papa Arietto wil doorpakken.
Zodoende zit Riccardo tijdens de seizoensopener van 1982 in Kyalami – u weet wel, het raceweekend waarin de coureurs bijna verstek lieten gaan vanwege gekonkel om superlicenties – in de wagen van Osella. Kwalificeren doet-ie ‘m niet, daarvoor is het materiaal te zwak en Riccardo bovendien te onervaren. Om te duiden hoe zo’n hobbelkar de Osella was: Riccardo’s teammaat Jean-Pierre Jarier, een gewezen Formule 1-veteraan met drie polepositions achter zijn naam, weet zich met de hakken over de sloot – als 26ste en laatste – te plaatsen.
Ook in Rio en op Long Beach komt Riccardo tekort. Bij het vierde treffen van 1982 mag-ie wél van start, zij het doordat alle FOCA-teams zich hebben teruggetrokken. Er staan slechts veertien deelnemers op de lijst voor de Sanmarinese Grand Prix en Riccardo is daar één van. Hij kwalificeert zich als dertiende, maar moet bij de start verstek laten gaan. De wagen wil niet aanvuren en dus wordt Riccardo naar de pits gerold. Van daaruit rijdt hij een kansloze race, die na zeven rondjes vanwege transmissieproblemen voortijdig wordt beëindigd.
Na het wonderlijke Formule 1-debuut vervalt Riccardo kortstondig in het oude patroon: op Zolder, waar Gilles Villeneuve verongelukt, en in Monaco, waar Jarier de nieuwe ophanging krijgt en Riccardo wordt afgescheept met ouwe meuk, komt hij tekort om zich te kwalificeren. In de nauwe straatjes van Detroit lukt het wél, maar dan vliegt de pechduivel alsnog tegen Riccardo aan. Als volgt: tijdens de warm-up breekt er bij Riccardo een wiel af. Vervolgens gaat de brandblusser in Jariers wagen pardoes af. Er is een reservebolide, en die gaat naar de ervaren Fransman. Riccardo moet andermaal toekijken.
Canada
Tijdens het Grand Prix-weekend op Canada hangt er een rare sfeer op de Formule 1-paddock. Geen wonder: het seizoen 1982 verloopt bijzonder dramatisch. De FISA en de FOCA zijn elkaar meermaals in de haren gevlogen en tot overmaat van ramp is Villeneuve verongelukt. Geen thuisheld in Montréal, dus, waar het circuit naar de betreurde coureur is vernoemd. Relletjes zetten zich voort in de pitstraat. De temperamentvolle Chico Serra verkoopt landgenoot Raul Boesel een stoot voor zijn kanis nadat laatstgenoemde hem in de wielen heeft gereden.
Riccardo muist zich tussen alle ellende door naar, zowaar, een startplaats. De opwaartse lijn is merkbaar: waar hij in Detroit al van start had mogen gaan, daar is-ie in Canada zelfs 23ste van de 26. Het gat naar de ervaren Jarier, iets meer dan een seconde, is ook nog te overzien.
Wat volgt, is niets. De Grand Prix van Canada wordt gestart. Didier Pironi, uitgerekend Didier Pironi, die volgens de overlevering zo’n hoofdrol speelde in het verongelukken van Villeneuve, blijft vanaf poleposition staan op de grid. Tien wagens razen langs de rode Ferrari, waarbij Boesel ‘m nipt weet te ontwijken. Riccardo niet. Hij slaat te pletter tegen het achterwerk van de Ferrari.
Dat de Osella gelijkstaat aan een rammelkar, is op de paddock bekend. Dat-ie zo weinig kan hebben dat de gehele voorkant wordt weggeslagen, is nieuw. Riccardo wordt verpletterd door zijn stuurtje, die het na de klap gemunt heeft op de borstkas van de kleine Italiaan. Zijn aorta wordt doorboord. Als F1-dokter Sid Watkins zich naar Riccardo snelt om te redden wat er te redden valt, vliegt de Osella in brand.
Moeder Gianna, die vijftig meter verderop staat, ziet haar 23-jarige zoon – die ze twee dagen later had willen verrassen met een verjaardagsbezoekje aan New York – voor haar ogen sterven. Gezegd wordt dat het doktersteam Riccardo misschien had kunnen redden als de wagen niet in brand was gevlogen, maar dat is koffiedik. Feit is dat op zondag 13 juni 1982 een jonge, talentvolle, bloedserieuze coureur is overleden.
Nasleep
De Formule 1 trekt haar lessen uit het sterfgeval en sommeert teams hun neusstructuren te verstevigen. Ook wordt er een wet aangenomen die bepaalt dat Grand Prix-starts direct worden afgebroken als er een wagen blijft staan. Het Formule 1-seizoen 1982 blijft van drama naar drama voortbewegen, als ook op de Hockenheimring een gigantisch ongeluk plaatsvindt. Het is nota bene Pironi zelf, die verbrijzelde benen en een misgelopen titeljacht overhoudt aan een zware klapper.
Osella blijft nog jaren aanmodderen en verdwijnt na het seizoen 1990 via de achterdeur. Mike Earle krijgt het in 1989 alsnog voor elkaar om de Formule 1-grid te bereiken, als hij via de nieuwe Formule 3000 promoveert naar de koningsklasse. Stefan Johansson zorgt op Estoril in 1989 voor Earle's moment suprème door op een fenomenale derde plek te finishen. Earle en Onyx houden het amper twee jaar vol, want financiële problemen duwen ze kopje onder.
Het circuit van Varano, waar menig jong talent rondjes rijdt in opleidingsklassen, wordt naar Riccardo vernoemd. Op dat Riccardo Paletti, na veertig lange jaren geleden, niet wordt vergeten.
Grand Prix van Bahrein
G. Zhou
Evert van der Pick
Posts: 5.966
Kijk! Dit is een pareltje René 👍
Wederom een mooie terugblik naar een vergeten historie.
Ik kende de coureur niet en had nog nooit over deze crash vernomen.
Ik ben dus vandaag wat wijzer geworden.
Bedankt.