Special: Formule Renault 3.5, ontmantelde kraamkamer van de Formule 1

In een poging de opleidingsklassen voor de Formule 1 te stroomlijnen, besloot de FIA enkele jaren geleden om de Formule 2 en de Formule 3 - als ze rijden - steevast in het voorprogramma op te nemen, naar MotoGP-model. Het heeft de twee juniorklassen commercieel gezien inderdaad extra aandacht opgeleverd, maar de nevenschade is groot. Of was het misschien wel de bedoeling? GPToday.net blikt terug op een verloren klasse.

Tien jaar geleden is namelijk niet de GP2 Series, zoals de Formule 2 dan heet, maar de Formule Renault 3.5 de belangrijkste opstapklasse richting de Formule 1. Het niveau ligt er nét iets hoger dan in de GP2 en de wagens zijn makkelijk aanpasbaar op de wensen van de rijders. Diverse coureurs verruilen de GP2 voor de Formule Renault 3.5, of slaan de supportcategorie van de Formule 1 in zijn geheel over.

Dat zint de FIA niet. De Formule Renault 3.5 is namelijk geen FIA-klasse. Het wordt gepromoot vanuit Spanje, door Jaime Alguersuari senior – inderdaad, de vader van. Renault zorgt voor een financiële impuls door het feestje te betalen, maar levert geen materialen. De motoren worden namelijk gebouwd door Zytek, het chassis is van Dallara.

Origine

Om een sterk Spaans opstapkampioenschap te hebben, bouwt Alguersuari senior medio jaren ’90 aan de Open Fortuna by Nissan, een evolutie van het Spaanse Formule Renault 2.0-kampioenschap. De klasse doet meerdere buurlanden aan en vergaart dankzij het overzichtelijke en betaalbare kostenplaatje snel roem. Jonge, mediterraanse talenten zien een ideale springplank richting hogere formuleklassen en stappen massaal in. Onder hen bijvoorbeeld Fernando Alonso, die dankzij een kampioenstitel in 1999 doorstroomt naar de Formule 3000 en in 2001 al Formule 1 rijdt.

In 2002 verschijnt er een krachtigere wagen ten tonele, eentje die eenvoudig kan wedijveren met het aftandse Formule 3000-barrel. De World Series by Nissan, zoals de klasse inmiddels heet, groeit tot ver buiten de landsgrenzen en koekeloert zelfs even in Brazilië. Als Renault zich in 2003 met het Super Racing Weekend-concept van Eurosport komt bemoeien – de televisiezender organiseert evenementen waarin geracet wordt met toerwagens uit het Europees Kampioenschap en GT-bolides van het wereldtoneel – mag de snelle openwielklasse zich erbij aansluiten.

World Series by Renault

Op een gegeven moment denkt Renault: dit kunnen we ook zelf. De World Series by Renault ziet in 2005 het levenslicht. Het idee is simpel: presenteer een goedgevuld raceweekend en laat de toeschouwer amper tot niet betalen. Tribunes zitten goed vol, televisiezenders zijn geïnteresseerd en de serie bouwt stevig aan zijn eigen commerciële waarde. Volle startvelden, gerenommeerde teams en serieuze sponsoren is wat de FR3.5-klok slaat.

In no-time groeit de Formule Renault 3.5, de publiekstrekker van de World Series by Renault-weekenden, uit tot een zeer behoorlijk kampioenschap. Het legt de klasse bovendien geen windeieren dat haar eerste kampioen – Robert Kubica – binnen een jaar na zijn titelverovering in de Formule 1 rijdt. Goed, zeker Alx Danielsson en mogelijk ook Alvaro Parente (titelwinnaars 2006 en 2007) zijn door de meeste autosportliefhebbers vergeten, maar de kampioensnaam van 2008 doet bij iedere autosportliefhebbende Nederlander een belletje rinkelen.

Jagend op een Formule 1-zitje is Giedo van der Garde namelijk neergestreken in de Formule Renault 3.5. Enkele van zijn leeftijdsgenoten hebben reeds de koningsklasse bereikt en de jonge Nederlander wil aantonen uit het juiste racehout te zijn gesneden. Dankzij drie overwinningen in de eerste vier races en een vrij constant optreden gedurende het restant van het seizoen 2008 wordt Van der Garde uiteindelijk relatief eenvoudig kampioen.

Kantelpunt

Kort nadat Van der Garde met zijn FR3.5-titel op zak richting de GP2 trekt, vindt er een kantelmoment plaats. Dat heeft alles te maken met het rap oplopende kostenplaatje in de GP2. Waar de FIA voor 2005 het F3000-kampioenschap kopje onder heeft laten gaan om plaats te maken voor een nieuwe competitie die kapitaalkrachtigere teams en grotere namen trekt, komt na enkele seizoenen de klad erin. Rond 2010 is de GP2 niet langer zaligmakend - Red Bull plaatst haar juniorrijders (Sebastian Vettel, Jaime Alguersuari jr., Daniel Ricciardo en Jean-Éric Vergne) sowieso liever in de FR3.5 dan in de GP2-serie en Formule 3-talenten nemen daar een voorbeeld aan.

Bovendien wordt de FR3.5-kijker jarenlang getrakteerd op waanzinnig spannende titelgevechten tussen bijzonder getalenteerde coureurs. In 2010 weet de Russische coureur Mikhail Aleshin met meer geluk dan wijsheid het aanstormende talent Ricciardo achter zich te houden, een jaar later strijden Vergne en Robert Wickens op het scherp van de snede. De Canadees gaat met de titel aan de haal. Robin Frijns wordt de tweede Nederlander die zich FR3.5-kampioen mag noemen, door een pittig duel met Jules Bianchi (2012) in zijn voordeel te beslechten.

In die jaren holt de GP2 achteruit. Dat Pastor Maldonado het kampioenschap in 2010 wint doet de serie weinig goeds – de Venezolaan rijdt immers al jarenlang wagens aan gort en betaalt zich bovendien blauw om daartoe in staat te kunnen zijn. Als Formule 1-verschoppeling Romain Grosjean de GP2-titelstrijd van 2011 domineert en een vergeten Luca Filippi na een waardeloze eerste seizoenshelft ogenschijnlijk eenvoudig de tweede plaats in het eindklassement verovert, is de teloorgang van de GP2 compleet. Dat de kampioenen van 2012 en 2013 – Davide Valsecchi en Fabio Leimer – geeneens in de Formule 1 belanden, zegt voldoende.

Kanonnen

De Formule Renault 3.5 levert daarentegen het ene na het andere kanon af. Goed, bovengenoemde drie FR3.5-kampioenen Aleshin, Wickens en Frijns halen allen de Formule 1 niet, maar dat heeft voornamelijk met politiek te maken. Hun vicekampioenen – Ricciardo, Vergne en Bianchi – reiken namelijk wél tot de koningsklasse, evenals Kevin Magnussen, die na zijn titelwinst in 2013 doorstroomt naar het McLaren F1-team. Ook Carlos Sainz volgt zijn kampioenskroonmoment in de FR3.5 (2014) op met een overstap richting de F1, hij gaat bij Toro Rosso rijden.

Ook Stoffel Vandoorne (tweede in 2013), Will Stevens (vierde in 2013), Pierre Gasly (tweede in 2014) en Roberto Merhi (derde in 2014) bereiken de Formule 1, waar supertalent Antonio Félix da Costa (vierde in 2012 ondanks het missen van de eerste vijf races) enkel vanwege politiek gekonkel de koningsklasse nipt misloopt.

Het is duidelijk: de Formule Renault 3.5 is succesvol. Té succesvol. De FIA baalt. Zij hadden liever een sterke GP2-serie gezien, dat is immers de klasse waarin de bond zelf belangen heeft. Wat te doen? Er wordt voor een geniepige constructie gekozen. Om de GP2 'nieuw leven in te blazen', wordt het per 2017 omgedoopt in de Formule 2, per 2018 een officieel FIA-kampioenschap genoemd én krijgt het veel meer exposure op Formule 1-kanalen. Bovendien, en dat is de grootste stunt, wordt het in 2015 opgerichte superlicentiepuntensysteem – “om onervaren coureurs uit de F1 te houden”, zogenaamd nodig na het debuut van wonderkind en latere wereldkampioen Max Verstappen – ingericht.

Moordaanslag

Het idee is heel simpel: de Formule 2 wordt rijkelijk beloond, de eerste drie (!) van het eindklassement krijgen allen direct voldoende punten om hun superlicentie aan te vragen, terwijl de kampioen van de FR3.5 slechts dertig van de veertig benodigde punten ontvangt. Meerdere F1-coureurs ruiken onraad. Nadat Vettel, Ricciardo en Sainz, als zijnde FR3.5-promovendi, opstaan voor 'hun' opleidingsklasse, doet de FIA een klein beetje water bij de wijn. De kampioen zal er veertig krijgen, doch moet de nummer vier het doen met tien stuks. Zoals reeds vermeld is de FR3.5 bijzonder competitief en hoeft de beste rijder niet per se kampioen te worden, aangezien de strijd vooraan door meerdere teams en coureurs wordt geleverd. Onder de streep wordt de raceklasse behoorlijk gediskwalificeerd door het FIA-systeem.

De bouw van een tweetrapsraket om de FR3.5 te ontmantelen wordt voltooid als men Renault verleidt om motorleverancier van de Formule 2 te worden. Om ‘belangenverstrengeling’ te voorkomen kan het Franse merk natuurlijk niet in twee concurrerende klassen actief zijn en dus volgt, in de zomer van 2015, het onvermijdelijke bericht dat Renault zich terugtrekt uit de World Series. Als klap op de vuurpijl mag F1-leverancier Pirelli de banden voor de F2 fabriceren, waar ook FR3.5-leverancier Michelin zich kandidaat had gesteld. Duidelijker zal een politieke moordaanslag niet worden.

Zonder financiële steun van Renault én zonder superlicentiepunten-aanzien stort de Formule V8 3.5, zoals het twee jaar lang heet, als een kaartenhuis ineen. Niemand kijkt om naar het gedevalueerde veld van 2016, een jaar later zijn er überhaupt amper autosportliefhebbers die nog weet hebben van het bestaan van de klasse. In de winter van 2017-18 gaat het kampioenschap, tot verdriet van veel Formule 1-coureurs, maar zoals gepland, op de fles.