Indy-Special - 1996 - Indy 500 & US 500 - 500 Miles Apart

Nee, dit is niet een titel die ik zelf verzonnen heb, het is de titel van de documentaire van ESPN in 1996 over de split in IndyCar racing. Dit is tevens het laatste deel in deze serie. Morgenavond gaat de Indianapolis 500 van start, voor het eerst zal het in Augustus zijn.

Tony George en de Indy Racing League

Het verhaal ging al langer. Lead commentator Paul Paige meldde in 1991 tijdens de Indy 500 dat er oneenigheid zou zijn ontstaan tussen USAC (de eigenaar van de Indy 500) en CART (de teams die de IndyCar series rijden). Paige merkte terecht op dat een breuk toch wel dichterbij was dan menigeen zou denken.
Paul Paige kreeg zijn gelijk. In Surfers Paradise Australia (tijdens de eerste race van het seizoen) kondigde George in 1994 aan dat hij een eigen klasse zou oprichten. Een series van wedstrijden, gefundeerd op de basis die de Indianapolis 500 had gelegd. George, eigenaar van de Speedway zag in de PPG CART Series een gevaar voor de toekomst. De rijke teams werden rijker, de arme teams werden armen. George vocht voor eenheid en competitie. Hij kreeg zijn eenheid en competitie in Orlando 1996 toen zijn IRL series voor het eerst een race had op de Walt Disney World Speedway. Gekscherend door de mensen binnen IRL "The Mickyard" genoemd.
George kondigde de 25/8 regel aan. Alle IRL ingeschreven teams kregen voorrang bij de kwalificaties. Liefst 25 plaatsen zouden voor IRL regulars gereserveerd zijn. De overige acht zouden door de CART teams (de originele IndyCar series) verdeeld worden.
Dit alles schoot in het verkeerde keelgat van Roger Penske. Penske, de machtigste man in Amerikaanse Autosport kondigde zijn eigen race aan op de Michigan International Speedway. De US 500 zou direct tegenover de Indianapolis 500 staan. De US 500 had de beste coureurs die beschikbaar waren. De Indianapolis 500 had alleen de naam....

Indianapolis

De Indy 500 werd verreden met zoals Auto Motor und Sport het beschreef in 1996: "Ein Rennen mit Nobody's im Cockpits". Hier raakte het Duitse blad de kern van de zaak. De Indianapolis 500 had liefst 17 rookies die zich kwalificeerden voor de race. Notabelen onder deze 17 waren de toen nog totaal onbekende Tony Stewart en vice-wereldkampioen Formule 1 Michele Alboreto. Arie Luyendyk was de enige voormalige winnaar van de 500 in het veld. Met Buzz Calkins had men een coureur die de eerste race van het kampioenschap in Orlando won. John Paul Jr en Roberto Guerrero waren andere race winnaars, beide coureurs wonnen races in de begin jaren tachtig. Rookie Scott Harrington en Paul Durant verkochten hun huis om aan de start te kunnen staan op Indy. Durant woonde zelfs gedurende de hele maand mei in een tent op een camping net buiten Speedway. Vrouw en kinderen vonden gedurende die tijd onderdak bij familie.
Johnny Unser was de enige Unser die aan de start kwam op Indianapolis. De andere bekende Unser, Al Unser Jr. stond in Michigan aan de start.

De Indianapolis 500 verloor haar pole-sitter, Scott Brayton, door een fatale crash in de derde week van de trainingen. De Menards-coureur reed over een stukje kevlar heen, kreeg een lekke band en vloog met meer dan 350 km/u in de muur. Brayton had geen kans en liet zijn vrouw en twee kinderen achter. Zijn vrouw trouwde enkele jaren later met Robbie Buhl, een van de rookies in het veld.

Team Menard, waar Luyendyk een jaar eerder voor reed, kreeg Tony Stewart op Pole-Position en had met Danny Ongais, de racende Indiaan, een vervanger voor Brayton.
In een race die eigenlijk geen winnaars kende won Buddy Lazier zijn eerste race uit zijn loopbaan. Lazier, meestal een last-row-qualifier in de CART series had het geluk dat favorieten Luyendyk en Stewart te kampen kregen met problemen.
Arie Luyendyk zette in de kwalificaties de 21e tijd neer. Wel was Luyendyk een 2nd day qualifier. Zijn kwalificatiesnelheid 236.986 staat nog steeds als officiele kwalificatie-record. Er zijn verwoede pogingen gedaan (met name de laatste jaren) om dit record te breken. Tot op heden staat het record nog steeds.
ABC zendde de race live uit in de States die door 300.000 toeschouwers bezocht werd. Deze toeschouwers waren getuige van de zware crash aan het einde van de race tussen Zampedri, Salazar en Guerrero. Zampedri kwam er met een gebroken pols, verbrijzelde benen en een zware hersenschudding als slechtste vanaf.

Michigan

In Michigan kende men andere problemen. De race, uitgeschreven als de US 500 kon niet bekoren bij een groot gedeelte van het publiek. De race, die al voor de start onderbroken werd door een startcrash waar twaalf auto's bij waren betrokken, was er een om snel te vergeten. Ter plekke werden de regels herschreven. Waar CART nooit zou toestaan in het verleden om een reserve-auto te gebruiken na een startcrash, vond dat hier wel plaats. Men moest in Michigan het show gehalte hoog houden, anders zouden mensen zich bij de eerste editie al tegen de US 500 gaan keren.
De organisatie moest in dit geval eieren voor haar geld kiezen. Pole sitter Jimmy Vasser was aanstichter van de crash, waarbij de volledige eerste rij uitgeschakeld werd. Grootste slachtoffer van de domme actie van Vasser was Adrian Fernandez. Hij had geen back-up car en was al uit de race voordat deze begonnen was.
In een saaie voorstelling van 250 ronden was Jimmy Vasser uiteindelijk de coureur die de 1 Million Dollar binnen kon halen. Ook de afschuwelijk lelijke Vanderbilt Trophy kwam in zijn bezit. Ironischer kon het volgens velen niet, een lelijke trofee bij de lelijkste "Month of May" ooit.

Na de races

Vanaf 1997 ging IRL helemaal zijn eigen weg. Kon er in 1996 eventueel nog met dezelfde configuratie auto's in beide wedstrijden gereden worden. In 1997 voerde de IRL hun eigen nieuwe chassis' in. De Dallara en G-Force Chassis waren stukken goedkoper, de Infinity en Oldsmobile motoren waren atmosferische 4.0 liter V8 motoren met een rauw geluid. Veel beter werd het er allemaal niet op. Arie Luyendyk won in 1997 voor de tweede keer de Indy 500. Exact een week later won onze landgenoot de race op Texas. AJ Foyt was het hier niet mee eens en hoekte Arie in Victory Lane tegen het asfalt.

Slotconclusie

De conclusie die getrokken kond worden door de race-fans was dat Amerikaanse Single Seater Autosport op een nulpunt stond. Men had lak aan tradities, reputaties en de fans. De fans pikte de houding van beide organisaties (IRL en CART) niet en stapte massaal over naar NASCAR. NASCAR werd uiteindelijk de grootste winnaar van het hele verhaal. Zouden coureurs als Jeff Gordon, Jimmy Johnson en Matt Kenseth in het verleden blindelings voor open-wheel-racing hebben gekozen, de split in IndyCar deed hun beslissen om voor Nascar te kiezen.
Vanaf 2000/2001 kwam er een switch van teams. Ganassi reed voor het eerst de 500 in 2000 met Montoya en Vasser. Montoya won als rookie. Het was een overwinning voor Tony George, hij had een CART-team met twee top coureurs terug gehaald naar Indianapolis. In 2001 volgde Penske in 2003 Andretti Autosport. CART ging failliet en werd ChampCar. Later in 2008 volgde er een samenvoeging van beide klassen. ChampCar stelde niets meer voor en Tony George kocht het hele kampioenschap op.
Van alle acties die plaatsgevonden hebben zijn de fans de dupe geworden. George trad terug als CEO van de IRL. Hij kwam later terug als eigenaar van de Indianapolis Motor Speedway. Hij zou nog enkele jaren de scepter voeren in Indianapolis, daarna besloot de Hulman George-familie de gehele facetten te verkopen aan Roger Penske. Juist deze Roger Penske die in 1994 volgens George de schuldige was dat IndyCar te duur zou zijn geworden....