Hoe een machtsstrijd de IndyCar bijna om zeep hielp

De IndyCar zit al een lange rijd in rustig vaarwater en heeft de zaakjes goed op orde . Maar dat was in het verleden niet vanzelfsprekend. De meerdere splitsingen en een hevige machtstrijd in de jaren '90 tussen de autobonden, teams en eigenaren waren bijna funest voor de sport. Met de Indy 500 als speelbal in het midden. Hoe heeft het zover kunnen komen?

Om dit verhaal in perspectief te plaatsen, moeten we helemaal terug naar begin twintigste eeuw. In het jaar 1902 werd de American Automobile Association opgericht. Het was de eerste vereniging die in Amerika formuleraces organiseerde, waaronder de Indy 500. Daarnaast had de AAA nog een autopechhulpdienst, verkocht het autoverzekeringen en het was een lobbygroep voor de automobilist. 

Nadat de grootste autosportramp plaatsvond in 1955 in Le Mans, waarbij er 82 mensen omkwamen, stopte de federatie met het organiseren van races en ging ze zich weer bezig houden met hun andere kerntaken. De eigenaar van de Indianapolis Motor Speedway, Tony Hulman, besloot toen een nieuwe autosportorganisatie op te richten, genaamd United Sports Automobile Club. Onder deze naam werden in 1956 weer formuleraces gehouden, waaronder ook de Indy 500. In deze serie waren er in het begin alleen nog ovals. Pas in 1977 was de eerste road course op de kalender toegevoegd. 

In 1978 kwamen de eerste scheurtjes binnen deze autosportbond. Er waren veel teams teleurgesteld over de inkomsten en de hoeveelheid inspraak binnen de organisatie. De ontevreden teams lanceerden in 1979 een eigen serie: Championship Auto Racing Teams, ook bekend als CART. De eerste splitsing was daarmee een feit. De federatie gebruikte sindsdien vaak 'IndyCar' in de naam van hun raceklasse.

In dat jaar organiseerde de USAC nog wel een kampioenschap van zeven races inclusief de Indy 500, maar het einde was in zicht. In 1980 stopte de federatie met hun kampioenschap, maar behield de legendarische race in Indianapolis. De USAC probeerde de CART-teams te weren voor deze race, maar die pogingen mislukte na meerdere rechtzaken. Ook erkende de USAC de wedstrijd niet voor het CART-kampioenschap. 

In 1983 begroeven beide organisaties de strijdbijl. De USAC behield het gezag over de Indy 500, terwijl de Champ Car-serie de wedstrijd in hun kalender mocht opnemen en mee laten tellen voor het kampioenschap. De spanningen waren tussen CART en USAC nog steeds aanwezig, maar voor eventjes leek de storm te gaan liggen.

In 1991 leek het vuurtje weer te worden aangewakkerd. De Indianapolis-eigenaar Tony George probeerde de CART-serie op te kopen, maar dat lukte na meerdere pogingen niet. Een jaar later, in 1992, richtte de International Motor Speedway een handelsmerk op met de naam 'IndyCar'. Deze licentie werd aan CART verleend om te gebruiken, maar de media hielden vast aan Champ Car of CART in hun berichtgeving.

In 1994 barstte de bom bij Tony George. Dit na groeiende onvrede over de manier waarop CART werd gerund. De eigenaar vond dat er vaker op ovals geracet moest worden en dat er meer Amerikanen aan de start moesten verschijnen. Ook speelde, hoe kan het ook anders, geld een belangrijke rol. Er werd geen gehoor gegeven aan zijn visie en de Amerikaan stapte zeer teleurgesteld uit het bestuur van de CART-organisatie. Daarin had de eigenaar geen stemrecht en invloed om veranderingen voor elkaar te krijgen. 

Om zijn eigen visie te kunnen volgen, besloot Tony George later in 1994 de Indy Racing League op te richten. Deze serie startte twee jaar later, in 1996, met hun eerste seizoen.

Opnieuw was er een splitsing van de raceklasse. Met als gevolg dat de Indy 500 niet meer te zien was op de kalender van de CART-series. De meeste rijders en teams moesten ook met lede ogen aanzien dat de grootste autosportrace aan hun neus voorbij ging. Er werd namelijk vanuit de Champ Car een beperkt aantal deelnemers toegelaten.

Tussen CART en IRL werd er in de tussentijd ook veel geprocedeerd over de naam 'IndyCar'. De IRL wilde de naam nu ook als hun visitekaartje. De CART-organisatie zag dit niet zitten. Uiteindelijk werd er na veel getouwtrek afgesproken dat de naam niet meer gebruikt mocht worden vanaf 1997. Deze frictie tussen de tweede organisaties zorgde voor lagere kijkersaantallen en dat de toeschouwers terugliepen.

De CART-organisatie kreeg zelfs steeds meer financiële problemen. In 2002 trok een grote sponsor zich terug uit de Champ Car series en Honda en Toyota stapten over naar de Indy Racing League. Ook steeds meer teams zagen meer toekomst in deze klasse.

In 2003 werd CART failliet verklaard. Drie van de eigenaren maakten een doorstart met een nieuwe naam en klasse: de Champ Car World Series. De IRL zag zijn kans schoon en gebruikte de term 'IndyCar' weer in hun naam. 

Beide organisaties merkten na verloop van tijd dat naast elkaar opereren geen kans op overleven had. De eigenaren gingen met elkaar onderhandelen over de toekomst. Omdat de CCWS al financiële problemen kende, werd de serie eerst failliet verklaard. zodat daarna de Indy Racling League makkelijk de hele inboedel kon overnemen.

In 2008 stapten de meeste CART-teams over naar de Indy Racing League. De naam IRL werd uiteindelijk in 2011 officieel omgedoopt in 'IndyCars', zoals we dat nu kennen. Rust en vrede was eindelijk teruggekeerd en de weg terug naar boven werd ingezet. En met succes.

Toevoegingen:

• Arie Luyendyk heeft twee keer de Indy 500 gewonnen, in 1990 en 1997. Hij maakte de splitsing van dichtbij mee.
   
• Robert Doornbos was in 2007 actief in de Champ Car World Series. De Nederlander won meerdere races, deed mee om de titel en eindigde derde in de stand en was Rookie Of The Year.  In 2009 was de Nederlander ook actief in de IndyCar.
   
• Zoals bekend rijdt Rinus van Kalmthout dit jaar zijn eerste IndyCar-seizoen. Met een pole, een podium en zo goed als zeker rookie-kampioen, is VeeKay een van de sterren van de toekomst. 
   
• De naam IndyCar was een oorspronkelijke bijnaam voor de raceauto's die gebruikt werden door de USAC. Afgeleid van de 'Indy 500'.